Διαδραστικό Μουσειοπαιδαγωγικό Κουτί για την ερμηνεία του έργου “Σινιάλα” 1974, της Συλλογής του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Περιγραφή

Ο καλλιτέχνης Τάκις, υπήρξε πρωτοπόρος της κινητικής γλυπτικής και μέσα από το καλλιτεχνικό του έργο πειραματίστηκε με τις αόρατες φυσικές δυνάμεις ερευνώντας παράλληλα τη σχέση μεταξύ τέχνης, επιστήμης, τεχνολογίας και μουσικής.

Διερεύνησε με την αφή το ορθογώνιο ξύλινο κουτί και εντόπισε την κάθετη γραμμή που το χωρίζει σε δύο διακριτά μέρη.
Στην αριστερή άκρη του πρώτου κουτιού, θα εντοπίσεις το βασικό υλικό που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης για τη δημιουργία του έργου Σινιάλα: ένα δείγμα από μέταλλο.

Στο κέντρο του θα συναντήσεις το απτικό βοήθημα που έχει δημιουργηθεί για την προσέγγιση του έργου, σε 1:10. Τα έργα της σειράς «Σινιάλα», αποτελούνται από τρία διακριτά μέρη, τη βάση, τον κορμό και τις απολήξεις. Το έργο συνθέτουν: Μια μαύρη στιβαρή μεταλλική βάση ορθογώνιου σχήματος, τρεις μαύρες μεταλλικές ράβδοι, μέγιστου ύψους τριών περίπου μέτρων και μαύρα μεταλλικά γεωμετρικά στοιχεία στην ανώτερη άκρη τους. Η πρώτη ράβδος απολήγει σε ένα ωοειδές γεωμετρικό στοιχείο, η δεύτερη σε ένα κυλινδρικό και η τρίτη σε ένα ρομβοειδές με ένα άνοιγμα στο κέντρο του. Οι μεταλλικές ράβδοι, αντιδρώντας στο ερέθισμα του αέρα, ταλαντώνονται άτακτα και συχνά προσκρούουν μεταξύ τους, παράγοντας μεταλλικούς ήχους.

Διερεύνησε απτικά το βοήθημα, εντόπισε τα μεταλλικά στοιχεία που βρίσκονται στην άνω άκρη της κάθε ράβδου και προσπάθησε να αντιληφθείς, το σχήμα και τη φόρμα τους.

Στην μπροστινή πλευρά του κουτιού βρίσκεται μια κυκλική μεταλλική φέτα. Το κυκλικό αυτό στοιχείο αποτυπώνει σε πραγματικό μέγεθος μια από τις δεκαεννιά φέτες που συνθέτουν τον κύλινδρο της μεσαίας ράβδου του έργου τέχνης.

Η σειρά των “Σινιάλων” του καλλιτέχνη Τάκις, ανήκει στην ενότητα των έργων που ξεκίνησε να διερευνά από το 1955. Το έργο της συλλογής του μουσείου, χρονολογείται το 1974 και αποκαλύπτει τις έρευνες του καλλιτέχνη γύρω από το στοιχείο της κίνησης που προκαλείται από την αόρατη δύναμη του αέρα. Η σειρά των “Σινιάλων” αποτέλεσε ένα ευρύ πεδίο πειραματισμού για τον καλλιτέχνη ο οποίος δημιούργησε συνθέσεις με βάσεις διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών, με έναν ή περισσότερους κορμούς και απολήξεις σε ποικίλα σχήματα και χρώματα. Η σειρά έφτασε στο απόγειο της με την εγκατάσταση ενός δάσους από πολυάριθμα Σινιάλα στην Πλατεία Defence (Ντεφανς) του Παρισιού την περίοδο 1984-87.

Στο αριστερό τμήμα ανακαλύψαμε τα στοιχεία που συνθέτουν το έργο του καλλιτέχνη, ενώ στο δεξί τμήμα θα γνωρίσουμε σχήματα, γραμμές και χρώματα που αποτελούν βασικά στοιχεία της εικαστικής σύνθεσης. Διερεύνησε με την αφή την επιφάνεια του δεξιού κουτιού και εντόπισε δύο τριγωνικά τμήματα. Το πρώτο τμήμα είναι το πεδίο σύνθεσης και το διπλανό του η συλλογή γεωμετρικών στοιχείων και χρωμάτων.

Το πεδίο σύνθεσης περιλαμβάνει μεταλλικές προεξοχές, βάσεις και κορμούς όπου μπορείς να κουμπώσεις τις απολήξεις που θα βρεις στη συλλογή, για να δημιουργήσεις το δικό σου δάσος από Σινιάλα.

Η συλλογή περιλαμβάνει γραμμές, σχήματα και χρώματα. Εξερεύνησε τη συλλογή και εντόπισε τα στοιχεία που παράγουν ήχο. Ο Τάκις πειραματίστηκε σε μεγάλο μέρος του έργου του με την αόρατη δύναμη του ηλεκτρομαγνητισμού.

Ήξερες ότι τα χρώματα του ορατού φάσματος είναι στην πραγματικότητα ηλεκτρομαγνητικά κύματα?
Κάθε χρώμα έχει το δικό του μήκος κύματος και επομένως και τη δική του μοναδική συχνότητα.

Εμπνεόμενοι από τους πειραματισμούς του καλλιτέχνη, μεταφράσαμε τα χρώματα της ίριδας σε κυματισμούς και ήχους ξεκινώντας από το Κόκκινο, περνώντας στο πορτοκαλί, το κίτρινο, το πράσινο, το κυανό, το μπλε και καταλήγοντας στο μωβ. Ας ανακαλύψουμε απτικά και ηχητικά τα κύματα που έχουμε δημιουργήσει για κάθε χρώμα, τα οποία είναι σταθεροποιημένα πάνω στο κουτί και αναπτύσσονται διαγώνια μεταξύ των δύο τριγωνικών τμημάτων.

Άγγιξε τους κυματισμούς και ανακάλυψε την ηχητική κλίμακα των χρωμάτων. Παρατήρησε πώς διαφοροποιούνται οι ήχοι και οι κυματισμοί. Τα χρώματα που βρίσκονται χαμηλά στην κλίμακα έχουν πιο μεγάλο μήκος κύματος και πιο βαθύ ήχο από αυτά που βρίσκονται στην άλλη άκρη της κλίμακας. Δοκίμασε να συνθέσεις μια μουσική χρωματική παλέτα αγγίζοντας τα.

Μπορείς να εντοπίσεις τα χρωματιστά σχήματα της συλλογής; Εντόπισε το τετράγωνο, το τρίγωνο, τον κύκλο και το εξάγωνο που έχουν στην επιφάνειά τους κυματισμούς και παράγουν ήχο. Μπορείς να αντιστοιχίσεις τα σχήματα με τα χρώματα της κλίμακας; Τι χρώμα πιστεύεις πως είναι το τρίγωνο? Δοκίμασε να πάρεις ένα από αυτά τα σχήματα και να το κουμπώσεις στην αντίστοιχη βάση που θα βρεις στο πεδίο σύνθεσης και δημιούργησε ένα χρωματιστό ηχητικό Σινιάλο.

Το σχήμα της κάθε βάσης καθώς και ο ήχος που παράγεται όταν ακουμπάς τον κορμό του, θα σε βοηθήσουν να βεβαιωθείς ότι έκανες την αντιστοίχιση σωστά.

Έπειτα προσπάθησε να εντοπίσεις τη συλλογή με τις γραμμές και αναζήτησε τις ευθείες, τις καμπύλες και τις τεθλασμένες. Πόσες διαφορετικές γραμμές μπορείς να εντοπίσεις? Δοκίμασε να βρεις τη σπείρα, να την αποσπάσεις και να την κουμπώσεις στον κορμό ενός σινιάλου, στο πεδίο σύνθεσης.

Εντόπισε τη συλλογή δισδιάστατων σχημάτων και τρισδιάστατων στερεών και βρες τα τρίγωνα, τα τετράγωνα, τους κύκλους και τα πολύγωνα. Ψηλάφισε το περίγραμμά τους και εντόπισε τον κώνο και τον κύβο. Αναζήτησε τα σχήματα που είναι συμπαγή και εκείνα που είναι σε περιγράμματα και σύγκρινέ τα μεταξύ τους. Έπειτα, επίλεξε ένα από αυτά για να το κουμπώσεις σε ένα κορμό του πεδίου σύνθεσης. Συνέχισε τους πειραματισμούς σου και με άλλα σχήματα. Τέλος, μετακίνησε τα Σινιάλα που δημιούργησες στις θέσεις που προτιμάς, ώστε να συνθέσεις το δικό σου μοναδικό δάσος από Σινιάλα.

Όταν ολοκληρώσεις τους πειραματισμούς σου, φρόντισε να επιστρέψεις τις γεωμετρικές απολήξεις στις θέσεις τους πίσω στη συλλογή.

Αφού ήρθαμε σε επαφή με βασικά στοιχεία της εικαστικής σύνθεσης, όπως οι γραμμές και τα σχήματα, δοκίμασε να αξιοποιήσεις το ραβδοειδή μαγνήτη ως μολύβι και να δημιουργήσεις τα δικά σου σχέδια στους δύο πίνακες από μεταλλικές ψηφίδες που θα βρεις στη μπροστινή και την πλαϊνή πλευρά του κουτιού. Πίεσε τις ψηφίδες προς τα μέσα για να σβήσεις το σχέδιό σου και να δημιουργήσεις ένα άλλο.

Ακολουθούν πληροφορίες για τον καλλιτέχνη

Ο Παναγιώτης Βασιλάκης, γνωστός παγκοσμίως ως Tάκις, γεννήθηκε το 1925 στην Αθήνα και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής. Εκ πεποιθήσεως αυτοδίδακτος καλλιτέχνης και ερευνητής, έφυγε από την Ελλάδα το 1954 και έζησε σαν πολίτης του κόσμου, ταξιδεύοντας σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Από τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής του με τη γλυπτική ενδιαφέρθηκε για τα φυσικά φαινόμενα και την επίδρασή τους πάνω στα υλικά. Πρωτοπόρος της κινητικής τέχνης, ξεδίπλωσε το καλλιτεχνικό του ταλέντο μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και επιβλήθηκε προσφέροντας μια διαφορετική προσέγγιση της κινητικής τέχνης. Συνολικά, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Τάκις διερεύνησε τα όρια και τα σημεία τομής της καλλιτεχνικής και επιστημονικής αντίληψης, καθώς και της μουσικής, των ήχων και ιδιαίτερα των εικόνων που βρίσκονται σε κίνηση. Πέθανε τον Αύγουστο του 2019.